موتور خودرو مخلوطی از بنزین و هوا را می سوزاند. در هر خودرویی قطعه‌ای به نام پمپ بنزین وجود دارد که به دلیل عملکرد ضروری آن در سیستم تزریق و/یا کاربراتور، بسیار شناخته شده است. این قطعه به‌طور مداوم به گردش سوخت خودرو کمک می‌کند و عملاً اگر به هر دلیل از کار بیوفتد و یا در اصطلاح نیم سوز شود، عملکرد خودرو با مشکل مواجه خواهد شد. در ادامه با تن پارت همراه باشید تا به بررسی بیشتر این قطعه با اهمیت پرداخته و آن را با زبانی ساده برای شما شرح دهیم.
فهرست مطالب
پمپ بنزین ماشین چیست؟
باک خودرو محفظه‌ای است که وظیفه نگهداری سوخت ماشین‌های بنزینی را برعهده دارد. اما در ادامه این پمپ بنزین (Fuel Pump) خودرو است که این سوخت را از باک به موتور منتقل می‌نماید. پمپ بنزین خودرو قطعه‌ای مکانیکی یا برقی است که معمولاً در درون باک قرار می‌گیرد. ساختار پمپ بنزین خودرو در داخل باک موجب کاهش دمای ناشی از فعالیت آن از طریق تماس با بنزین می‌شود و به عملکرد روان این قطعه نیز کمک می‌کند. پمپ بنزین خودروهای بنزین‌سوز قطعه‌ای یک‌پارچه و واحد است که چند وظیفه را یکجا انجام می‌دهد. مشخص است که اگر پمپ بنزین، نتواند بنزین را به درستی به موتور خودرو برساند و عمل احتراق به خوبی انجام نشود، عملکرد خودرو دچار اختلال خواهد شد.
پمپ سوخت قطعه‌ای است که در بسیاری از موتورهای با سوخت مایع (مانند موتورهای بنزینی یا دیزلی) برای انتقال سوخت از مخزن سوخت به دستگاهی که با هوای ورودی مخلوط می‌شود (مانند کاربراتور یا انژکتور سوخت) استفاده می‌شود. برای اینکه موتور به طور عادی کار کند، سوخت باید با فشار مشخصی ایجاد شود و در حجم کافی برای تامین نیاز موتور در تمام سرعت‌ها موجود باشد. سیستم تزریق سوخت، برای تامین سوخت انژکتورها به یک پمپ فشار بالا نیاز دارد که این پمپ همان پمپ بنزین است.
در رابطه با پمپ بنزین خودرو بیشتر بدانید:
- هر آنچه در رابطه با پمپ بنزین ماشین باید بدانید
- آیا پمپ بنزین نیم سوز می شود؟
- فیوز پمپ بنزین چند آمپر است؟
- رله پمپ بنزین چیست؟
در خودروهای قدیمی از پمپ‌های مکانیکی استفاده می‌شد اما با ظهور خودروهای انژکتوری به دلیل نیاز به فشار بالاتر سوخت، پمپ‌های برقی جایگزین مدل‌های پیشین شدند. پمپ‌های برقی انرژی خود را از باتری خودرو تامین میکنند. موتورهای کاربراتوری اغلب از پمپ‌های مکانیکی کم فشاری که روی موتور نصب می‌شوند، استفاده میکنند. موتورهای تزریق سوخت یا از پمپ‌های سوخت الکتریکی نصب شده در داخل مخزن سوخت (برای سیستم‌های تزریق منیفولد فشار پایین‌تر) یا از پمپ‌های مکانیکی فشار بالا نصب شده بر روی موتور (برای سیستم‌های تزریق مستقیم فشار بالا) استفاده میکنند. برخی از موتورها اصلاً از هیچ پمپ بنزینی استفاده نمی‌کنند. در این حالت تامین سوخت کم فشار مورد استفاده توسط موتور کاربراتوری را می‌توان از طریق سیستم تغذیه گرانشی به دست آورد، یعنی به سادگی با نصب مخزن بالاتر از کاربراتور. این روش معمولاً در موتورسیکلت‌های کاربراتوری استفاده می‌شود که معمولاً مخزن آن مستقیماً بالای موتور قرار دارد.
محل قرار گیری پمپ بنزین خودرو
پمپ بنزین ماشین را اغلب اوقات داخل باک نصب میکنند که البته گاهی دیده شده که در بعضی از خودروها این قطعه بیرون از باک نصب شده است. همچنین، بعضی از خودروها دارای دو پمپ بنزین هستند به‌گونه‌ای که یکی از آن‌ها وظیفه سوخت رسانی را بر عهده دارد و پمپ بنزین دیگر فشار مورد نیاز انژکتورها را تامین می‌کند.
اما چرا پمپ بنزین درون باک نصب می شود؟ نحوه عملکرد پمپ بنزین ماشین سبب تولید حرارت در آن شده و همین موضوع باعث شده تا بعضی از خودروسازان این قطعه را درون باک ماشین قرار دهند. دلیل این قرارگیری، اولاً تماس پمپ بنزین با سوخت داخل باک و کاهش دمای آن است و دوماً باعث می‌شود پمپ بنزین در دورترین نقطه از موتور داغ قرار گرفته و احتمال آتش سوزی کمتر شود. همچنین، قرارگیری پمپ درون مخزن سوخت سبب می‌شود تا صدای پمپ در حین فعالیت از بین رفته و به داخل کابین راه پیدا نکند.
طول عمر پمپ بنزین
طول عمر خاصی را نمی‌توان برای پمپ بنزین در نظر گرفت، بیشتر اوقات مشاهده می‌شود که پمپ بنزین به درستی و بدون بروز هیچگونه مشکلی به صورت دائمی در وسیله نقلیه کار می‌کند. بسیاری از افراد پمپ بنزین یا همان پمپ سوخت را پیش از به وجود آمدن هرگونه مشکلی تعویض میکنند، در حالی که این کار اشتباه است چرا که وقتی پمپ هیچگونه علائم خرابی را از خود نشان نمی‌دهد تعویض آن هیچ ضرورتی ندارد.
البته همیشه اوضاع اینگونه نیست و پمپ بنزین ممکن است اصطلاک پیدا کرده و آرام آرام از کار بیافتد که این موضوع باعث روشن شدن چراغ چک موتور می‌شود. اگر صدای چرخشی از باک بنزین خود می‌شنوید، پمپ بنزین ممکن است در حال از کار افتادن باشد، زیرا پمپ‌های بنزین معمولاً صدا تولید نمی‌کنند.
اجزای پمپ بنزین
پمپ بنزین خودرو از قطعات مختلفی تشکیل می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به فیلتر بنزین، رگولاتور فشار، سوکت‌های اتصالی برق و گیج سوخت داخل باک اشاره کرد. سایر اجزای پمپ بنزین عبارتند از:
- لوله برگشت سوخت
- لوله خروجی سوخت
- کانکتور
- صفحه تکیه گاه
- فنر
- فیلتر سوخت
- گیج سوخت (درجه داخل باک)
- رگولاتور فشار
- لوله برگشت از رگولاتور
- شلنگ لوله برگشتی
- شلنگ لوله خارجی
علائم خرابی پمپ بنزین
پمپ بنزین خودرو یک قطعه تقریباً کم دردسر است اما گاهی اوقات هم بدون هیچ دلیلی خراب می‌شود، آن وقت است که تعویض پمپ بنزین ضروری می‌شود. در ادامه بعضی از علائم هشدار دهنده خرابی پمپ بنزین ذکر شده است:
- موتور “خفه می‌کند” یا برای حفظ سرعت تلاش می‌کند و شتاب کم شده است.
- موتور صداهای عجیب و غریب می‌دهد.
- مکس کردن ماشین در شروع حرکت
- سخت استارت خوردن خودرو و پرش موتور
- پمپ بنزین خراب میتواند بیش از حد گرم شود و باعث گرم شدن بیش از حد موتور شود.
- روشن شدن چراغ چک خودرو
- کاهش شتاب و افزایش مصرف سوخت
- به گوش رسیدن صدا از مخزن سوخت
یک پمپ سالم پس از چرخاندن سوئیچ و پیش از روشن شدن خودرو صدایی شبیه به وینگ از خود تولید می‌کند که نشانه کار کردن پمپ بنزین است. اگر این صدا را نمی‌شنوید پس احتمالاً پمپ بنزین ماشین شما خراب شده است. کاهش شتاب و افزایش مصرف سوخت خودرو نیز از دیگر علائم خرابی پمپ بنزین است. یک پمپ فرسوده با توان کمتری میتواند به موتور سوخت‌رسانی کند. به همین دلیل، موجب کاهش شتاب خودرو، ریپ زدن و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
یکی از علائمی که معمولاً می‌توان از آن نتیجه گرفت که پمپ بنزین ممکن است سوخته و یا نیم سوز شده باشد، استارت خوردن خودرو است. اگر این قطعه خراب شده باشد پس حتماً با مشکل استارت خوردن مواجه خواهید شد. از آنجایی که وظیفه پمپ بنزین، رساندن سوخت به موتور است بنابراین پمپ خراب نمی‌تواند سوخت لازم برای روشن شدن خودرو را به پیشرانه انتقال دهد و در نتیجه برای روشن شدن نیاز به چندین بار استارت زدن خواهید داشت. همچنین اگر ماشین کلاً روشن نمی‌شود، دیگر میتواند نتیجه گرفت که این قطعه به حالت سوخته رسیده است.
لازم به ذکر است که خرابی پمپ بنزین همیشه موجب کاهش فشار بنزین نمی‌شود، بلکه ممکن است حجم بنزین بیشتری را به موتور انتقال دهد و موجب شتاب ناگهانی خودرو شود؛ به خصوص هنگامی که به پدال گاز فشاری وارد نکرده‌اید. پس به زبان ساده اگر پمپ بنزین خودرو خراب باشد امکان شتاب گرفتن ناگهانی ماشین در سرعت‌های مختلف بسیار زیاد است. زیرا پمپ سوخت آسیب دیده نمی‌تواند به صورت یکنواخت و یک اندازه به موتور سوخت انتقال دهد و همین امر موجب ایجاد شتاب ناگهانی می‌شود.
شنیدن صدا از مخزن سوخت نیز میتواند دلیلی قانع کننده در به وجود آمدن مشکل در پمپ بنزین خودرو باشد. در این مواقع راننده باید بتواند تفاوت میان صدای ناله پمپ سوخت و صدای موتور را به خوبی تشخیص دهد زیرا این دو صدا بسیار به یکدیگر شبیه هستند. اگر پمپ بنزین ماشین خراب باشد در حالت عادی صدای آرامی از خود تولید می‌کند اما اگر این صدا از حالت معمول خارج شده و به صورت ناله درآید نشان دهنده خرابی پمپ بنزین است.
دلایل خرابی پمپ بنزین
زمانی که پمپ بنزین خودرو کار نمی‌کند دلایلی دارد که باید آن را پیدا کرد. یکی از مهم‌ترین دلایل سوختن پمپ بنزین، وجود ناخالصی و آلودگی در بنزین وارد شده به باک است. با توجه به شرایط جایگاه‌های سوخت ایران و شیوه غیر استاندارد نگهداری از مخازن سوخت، گرفتگی پمپ بنزین چندان عجیب نیست.
اگر پمپ بنزین خودرو از کار افتاده شود، دلایلی وجود دارد که باید با آن‌ها آشنا شوید. دلایل نیم سوز شدن پمپ بنزین عبارتند از:
- سوختن پمپ در اثر دمای زیاد: پمپ بنزین در اثر کار کردن زیاد، داغ شده و برای خنک کردن خود از بنزین خودرو کمک می‌گیرد. اما اگر عادت دارید با بنزین کم رانندگی کنید باید بدانید که این کار باعث افزایش بسیار زیاد دمای پمپ سوخت شده و چون بنزین موجود در باک به اندازه کافی نیست، پمپ دیگر نمی‌تواند خود را خنک کند. همین دلیل به پمپ سوخت آسیب زیادی وارد می‌کند و باعث سوختن زود هنگام آن می‌شود.
- خرابی فیوز در پمپ سوخت: اگر در اثر اتفاقاتی فیوز موجود در جعبه فیوز خودرو بسوزد، پمپ سوخت قادر به‌کار کردن نخواهد بود. پس بهتر است قبل از تعویض پمپ سوخت از سلامت فیوز خودرو اطمینان پیدا کنید و در صورت سالم بودن آن، پمپ سوخت را تعویض کنید.
- سوخت گیری با بنزین نامرغوب: اگر شما در هنگام سوخت‌گیری از بنزین بی‌کیفیت و ناخالص استفاده کنید تمام آلودگی‌های موجود در بنزین به سمت پمپ سوخت حرکت کرده و باعث خرابی آن می‌شود. علاوه بر این مورد اگر باک خودرو نیز فرسوده باشد موجب نیم سوز شدن پمپ بنزین شده که اگر به موقع به تعمیر آن اقدام نکنید به پمپ فشار بیشتری وارد شده و به طور کامل می‌سوزد.
- سطح بنزین کم: آنچه احتمال خرابی پمپ بنزین خودرو را افزایش می‌دهد رانندگی با سطح بنزین بسیار کم در باک است. توصیه می‌شود همواره حجم بنزین خودرو را بیش از یک چهارم باک نگه دارید. زیرا پایین بودن سطح سوخت سبب می‌شود تا پمپ بنزین خودرو برای تامین سوخت مورد نیاز موتور فشار بیشتری را تحمل کند و از سوی دیگر ناخالصی‌های ته‌نشین شده در باک خودرو نیز وارد پمپ می‌شود و احتمال خرابی آن را افزایش می‌دهند.
البته باید به این نکته نیز توجه نمایید که طبق بررسی‌ها تا ۸۰ درصد یا بیشتر از پمپ‌های بنزینی که به دلیل معیوب بودن بازگردانده می‌شوند، هنگام آزمایش توسط سازنده به‌طور معمول کار میکنند و مشکل پمپ بنزین نبوده و عدم تشخیص دقیق وضعیت بوده است. موارد زیر می‌توانند مانع از دریافت سوخت کافی موتور برای راه اندازی شوند:
- کثیفی یا زنگ زدگی فیلتر بنزین یا ورودی داخل باک بنزین
- نصب نادرست فیلتر بنزین
- مسدود شدن مسیر بنزین
- وجود نشتی در تنظیم کننده فشار سوخت
- شل شدن سیم پمپ بنزین
- خراب شدن رله پمپ بنزین
- خراب شدن فیوز پمپ بنزین
- وجود آب و یا سایر آلاینده‌ها در باک بنزین
مواقعی پیش می‌آید که پمپ بنزین خودرو خراب و یا نیم سوز نشده است اما به دلایلی ممکن است به درستی کار نکند. موارد زیر می‌توانند دلایلی برای این مشکل باشند:
- فشار پایین: کاهش فشار موجب می‌شود تا رسیدن بنزین به موتور با اختلال صورت گیرد و به طور کامل بنزین به موتور نرسد.
- فشار بالا: فشار بسیار بالا به قطعاتی که در میان موتور و پمپ قرار گرفته است صدمه می‌زند و باعث تحلیل رفتن آن‌ها می‌شود.
روش های نگهداری از پمپ بنزین
برخی از افراد همیشه بعد از روشن شدن چراغ بنزین اقدام به سوخت‌گیری میکنند و این کار به یک عادت همیشگی تبدیل شده است. اما عادت دیر بنزین زدن باعث می‌شود تا میزان دما در پمپ بنزین بالا رود و در نتیجه این قطعه دچار خرابی شود. همچنین این عمل موجب رسوب و گرفته شدن فیلتر سوخت می‌شود و در هنگام پایین رفتن ناخالصی‌های موجود در بنزین، در مدت زمان کوتاهی به‌طور کامل مسدود خواهد شد. اگر می‌خواهید از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید پیشنهاد می‌شود که همواره باک بنزین خودرو را بیش از یک‌چهارم پر نگه دارید و حواستان باشد تا میزان حجم بنزین در باک هیچگاه از این میزان پایین‌تر نرود.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی نمودیم تمام اطلاعاتی که به عنوان یک راننده باید درباره علائم نیم سوز شدن و سوختن پمپ بنزین و کارکرد آن بدانید را به شما توضیح دهیم تا در صورتی که این قطعه دچار خرابی شد بتوانید به یافتن و حل مشکل بپردازید. همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم بهتر است هر چند وقت یکبار پمپ بنزین خودرو توسط یک تعمیرکار حرفه‌ای چک شود تا اطمینان بیابید که این قطعه بسیار مهم سالم است؛ چرا که خرابی آن ممکن است باعث حوادث جبران‌ناپذیری برای دیگر قطعات به همراه داشته باشد. همچنین بهترین اقدامی که می‌توان برای نگهداری از این قطعه انجام داد، کنترل سطح بنزین در باک است. رانندگی با باک خالی و کم بنزین باعث می‌شود فشار بیشتری به پمپ بنزین خودرو وارد شود. همچنین در صورت رانندگی با باک کم بنزین، آلودگی‌های انتهای باک وارد پمپ بنزین می‌شوند و عملکرد آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قیمت پمپ بنزین ماشین بسته به نوع خودرو متفاوت است. همین باعث می شود نتوان قیمت مشخصی را برای آن در نظر گرفت به خصوص با توجه به نوسانات شدید قیمت ارز در کشور این موضوع سخت‌تر نیز می‌شود. برای نمونه قیمت پمپ بنزین خودروی خارجی با ایرانی تفاوت زیادی دارد به همین دلیل در صورت نیاز به تعویض این قطعه باید قیمت پمپ بنزین ماشین را به روز استعلام بگیرید.
پرسش و پاسخ
آیا پمپ بنزین ماشین نیاز به تعویض منظم دارد؟
خیر، شما نیازی ندارید که در بازه زمانی مشخصی اقدام به تعویض این قطعه نمایید، زیرا طراحی پمپ سوخت به شما امکان استفاده طولانی مدت از آن را می‌دهد بدون آنکه نیاز به تعویض پیدا کند.
آیا ممکن است روشن نشدن ماشین به دلیل سوختن پمپ بنزین باشد؟
برخلاف نظر بسیاری از افراد که فکر میکنند روشن نشدن ماشین فقط به دلیل وجود مشکل در باتری است، روشن نشدن میتواند نتیجه خرابی پمپ بنزین نیز باشد.