اهمیت سیستم جلوبندی و تعلیق در خودروها بر کسی پوشیده نیست. سیستمی که قطعات زیادی را در خود جای داده و با استفاده از آن‌ها وظایف مهمی را ایفا می‌کند. همچنین این سیستم همیشه تحت فشار زیادی قرار دارد و به همین دلیل است که قطعات آن خیلی زودتر از سایر لوازم یدکی خودروها، مستهلک شده و نیاز به تعویض دارند. یکی از دغدغه‌های اصلی هر راننده‌ای وقتی که به تعمیرگاه می‌رود، این است که به او گفته شود باید قطعات جلوبندی را تعویض نماید. رانندگی در شهرهای ایران که پر از چاله و چوله است، باعث می‌شود که این قطعات زودتر به پایان عمر خود رسیده و می‌بایست زودتر از زمان عادی تعویض شوند. قیمت بالای قطعات جلوبندی نیز بر کسی پوشیده نیست. لیست قطعات مهم جلوبندی خودرو عبارتند از: میل موج گیر، میل تعادل، طبق، سگ دست، شغال دست، کمک فنر، فنر، سیبک‌ها، سیستم فرمان، دستگاه تعلیق، اکسل و… .
با توجه به تمامی این شرایط، شناخت و روش‌های نگهداری از قطعات جلوبندی از اهمیت زیادی برخوردار می‌شود. یکی از این قطعات که نام عجیبی نیز برای آن انتخاب شده است، عبارت است از سگدست. در ادامه با تن پارت همراه باشید تا به بررسی این قطعۀ مهم پرداخته و با زبانی ساده، صفر تا صد آن را برای شما توضیح دهیم.
فهرست مطالب
سگدست چیست؟
سگدست (سگ دست) که به نشیمنگاه چرخ نیز معروف است و در انگلیسی از عبارت Steering Knuckle برای آن استفاده می‌شود، قطعه‌ای با عملکرد بسیار ساده اما مهم است که وظیفه کلیدی نگهداری چرخ‌ها و چرخاندن آن روی محور فرمان را برعهده دارد. این قطعه حیاتی که تنها یک قطعه فلزی کوچک است، به مانند لولای درب عمل کرده و قطعاتی مانند دیسک‌های ترمز، کمک فنرها و اتصالات آن‌ها را به یکدیگر مرتبط می‌کند و معیوب بودن آن باعث کشیده شدن خودرو به یک سمت می‌شود. سگدست در کنار قطعه‌ای دیگر به نام شغال دست، وزن خودرو را به چرخ‌ها و سپس به زمین انتقال می‌دهد.
سگ دست به وسیله یک پین روی محور فرمان که اکسل یا سیبک است، قرار گرفته و می‌تواند نسبت به این محور حرکت کند.
باید در نظر داشته باشید که هر خودرویی هم در قسمت عقب و هم در قسمت جلو، دارای قطعه سگ دست میباشد. قطعه سگدست در قسمت جلوی خودرو با چرخ‌های عقب متفاوت است و بر اساس شکل و جایگاهی که قرار دارد وظایف متفاوتی هم بر عهده دارد. سگدست چرخ‌های جلو علاوه بر انتقال وزن خودرو به چرخ‌ها، وظیفه تعلیق‌پذیری و نیروی دورانی چرخ‌ها و فرمان‌پذیری را نیز بر عهده دارد. اما سگدست چرخ‌های عقب بیشتر به عنوان نشیمنگاه مناسب برای اتصال شاسی به چرخ‌ها می‌باشند. در سگ دست چرخ‌های عقب یک بازو برای اتصال طبق بالا و یک بازو برای اتصال طبق پایین وجود دارد و خبری از بازویی که مربوط به تعلیق‌پذیری فرمان خودرو باشد، نیست.
خرید سگدست جک S5
خرید سگدست جک J5
با توجه به تعاریف بالا، کار سگدست خودرو دو مورد زیر میباشد:
- انتقال وزن بدنه خودرو به چرخ‌ها
- انتقال نیرو برای به حرکت در آوردن چرخ‌ها به سمت چپ و راست
علائم خرابی سگدست
اگر سگدست در اثر فشار، ضربه و یا هر دلیل غیر متعارف دیگری آسیب ببیند، بیشترین واکنش خود را بر روی زاویه چرخ‌ها می‌گذارد و از نشانه‌های خرابی سگدست این است که فرمان تمایل کشیده شدن به یک سمت را دارد و مستقیم حرکت نمی‌کند. حتی گاهی لرزش نیز در خودرو ایجاد می‌شود و یا در زمان دور زمان سروصداهایی نیز می‌شنوید. در این حالت سیستم جلوبندی ماشین به هم می‌ریزد و در نهایت و بعد از مدتی نه‌تنها ممکن است که به طبق‌ها و فنر آسیب بزند، بلکه چرخ‌های خودرو نیز دچار ساییدگی می‌شود.
پس با توجه به این شرایط باید در نظر داشته باشید که این قطعه به خودی خود قیمت بالایی ندارد و هزینه‌ی زیادی بر دوش رانندگان نمی‌گذارد اما عدم تعویض به موقع آن، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات زیادی شود که نمی‌توان آن‌ها را با هزینه اندک رفع کرد.
ساخت و ریخته گری سگدست
معمولاً سگدست از فولاد‌های مقاوم ساخته می‌شود. چدن نیز ماده محبوب این قطعات بوده است که از گذشته تاکنون بسیاری از قطعه سازان برای تولید سگدست خودرو از آن استفاده کرده‌اند. همچنین امروزه آلومینیوم نیز به سرعت به اصلی‌ترین ماده برای تولید سگدست در دنیا تبدیل شده است. اما ساخت سگدست چدنی نسبت به سایر روش‌ها، نه‌تنها هزینه کمتری دارد بلکه چالش‌های کمتری نیز برای خودرو ایجاد می‌کند. البته ساخت سگ دست با استفاده از چدن فقط دارای نکات مثبت نیست بلکه نکات منفی نیز با خود به همراه دارد. به عنوان مثال به هنگام ریخته گری چدن، منفذهایی درون قطعه تولید می‌شود که ممکن است در کاربردهای سنگین، سگدست خودرو دچار آسیب شود. استفاده از فولاد باعث ایجاد سگدست‌های محکم، قابل اعتماد و با دوام می‌شود. هر چند ماشینکاری این ماده کمی دشوار است. اما می‌توان آن را در مدل‌های مختلف و با طول عمر بالا تولید کرد.
فرق سگدست و شغالدست
سگدست وظیفه نگهداشتن چرخ‌ها را بر عهده دارد و دیسک‌های ترمز، فرمان اتومبیل، میل کمک، اتصالات چرخ‌ها و توپی چرخ، همگی به سگدست بسته می‌شوند. اما شغالدست قطعه‌ای جهت اتصال و نگهداشتن سیبک فرمان خودرو و همچنین میل کمک و میل فرمان است.
جمع‌بندی
ساختار سگ دست در خودرو به‌گونه‌ای است که در حالت عادی دچار آسیب نمی‌شود مگراینکه ضربه و یا تصادفی اتفاق بیوفتد که در این صورت ممکن است دچار آسیب‌دیدگی شود. اگر این قطعۀ خودرو آسیب ببیند، ماشین در زمان حرکت به یک سمت کشیده می‌شود؛ بنابراین اگر در خودرو کشیدگی به یک سمت احساس کردید به یک مکانیکی مراجعه کرده تا اقدام به بررسی سگدست نماید. بی‌توجهی به آسیب‌دیدگی سگدست باعث می‌شود که به جلوبندی خودرو آسیب وارد شود که هزینه زیادی نیز در بر دارد پس منطقی است که اگر سگدست خراب باشد آن را تعویض کنید چون قیمت پایین و نقش مهمی دارد و با این کار از آسیب دیدن سایر قطعات سیستم جلوبندی جلوگیری می‌کنید.
پرسش و پاسخ
علائم خرابی سگدست چیست؟
رایجترین علامتی که نشان از خرابی سگدست دارد، کشیده شدن فرمان خودرو به یک سمت میباشد.
آیا می توان با سگدست شکسته رانندگی کرد؟
رانندگی با سگدست خراب، بسیار خطرناک است زیرا خودرو دائم از مسیر خود منحرف می‌شود و خطر تصادف بسیار زیاد است.